ADAS یا سیستم کمک‌راننده در خودرو چیست؟

این روزها در مشخصات و امکانات خودروهای جدید، عبارت سیستم‌های کمک‌راننده یا ADAS را زیاد می‌شنویم. ADAS که مخفف Advanced Driver Assistance Systems یا سیستم‌های کمک‌راننده پیشرفته است، مجموعه‌ای از فناوری‌های هوشمند در خودروها است که با هدف افزایش ایمنی، راحتی و کارایی رانندگی طراحی شده‌اند. این سیستم‌ها با استفاده از حسگرها (مانند رادار، لیزر و دوربین)، پردازشگرها و الگوریتم‌های هوش مصنوعی، محیط اطراف خودرو را پایش کرده و به راننده در تصمیم‌گیری یا انجام برخی وظایف کمک می‌کنند. از جلوگیری از تصادفات گرفته تا کاهش خستگی در سفرهای طولانی، ADAS نقش مهمی در کاهش خطاهای انسانی ایفا می‌کند که عامل اصلی بیش از ۹۰٪ حوادث جاده‌ای است. این فناوری‌ها ابتدا در خودروهای لوکس ظاهر شدند اما امروزه در مدل‌های اقتصادی‌تر نیز رایج شده‌اند. هدف اصلی ADAS نه جایگزینی راننده، بلکه پشتیبانی از او برای رانندگی ایمن‌تر و لذت‌بخش‌تر است. ADAS شامل سیستم‌های متنوعی است که در ادامه با همهٔ آن‌ها آشنا خواهیم شد.

چراغ‌های تطبیقی

چراغ‌های تطبیقی (Adaptive Headlights) با استفاده از سنسورها و دوربین‌ها، نور چراغ‌های جلو را با توجه به شرایط جاده و سرعت خودرو تنظیم می‌کنند. این سیستم زاویه و شدت نور را به‌صورت پویا تغییر می‌دهد تا نور در پیچ‌ها یا هنگام نزدیک شدن به خودروهای مقابل تنظیم شود و از خیرگی رانندگان دیگر جلوگیری کند. این سیستم در شب یا شرایط مه‌آلود، دید راننده را بهبود می‌بخشد و ایمنی را افزایش می‌دهد. اکثر خودروهای مجهز به این سیستم، امکان استفاده از نوربالای خودکار را نیز دارند که به‌صورت هوشمند فعال یا غیرفعال می‌شود.

ترمز اضطراری خودکار یا AEB

ترمز اضطراری خودکار (Autonomous Emergency Braking یا AEB) با استفاده از رادار و دوربین، فاصله با موانع یا خودروهای جلویی را پایش می‌کند. اگر تشخیص دهد که خطر برخورد قریب‌الوقوع است و راننده واکنشی نشان ندهد، به‌صورت خودکار ترمزها را فعال می‌کند. این سیستم در سرعت‌های پایین (زیر ۵۰ کیلومتر بر ساعت) تا ۴۰٪ و در سرعت‌های بالاتر تا ۲۰٪ از تصادفات جلوگیری می‌کند و نقش مهمی در کاهش شدت حوادث دارد.

ترمز کمکی یا BAS

ترمز کمکی (Brake Assist System یا BAS) سیستمی است که نیروی ترمز را در شرایط اضطراری تقویت می‌کند. وقتی حسگرها تشخیص دهند راننده به‌طور ناگهانی پدال ترمز را فشار داده، فشار هیدرولیکی اضافی به سیستم ترمز اعمال می‌شود تا توقف سریع‌تر انجام شود. این فناوری به‌ویژه در شرایط لغزنده یا ترمزهای ضعیف مفید است و زمان واکنش را کاهش می‌دهد که می‌تواند از تصادفات شدید جلوگیری کند یا شدت آن را کم کند.

سیستم تشخیص نقطه کور یا BSD

سیستم تشخیص نقطه کور (Blind Spot Detection یا BSD) با استفاده از سنسورهای راداری در آینه‌ها، ناحیه کور کنار خودرو را پایش می‌کند. اگر خودرویی در نقطه کور باشد و راننده بخواهد تغییر خط دهد، چراغ هشدار در آینه یا داخل کابین روشن می‌شود. این سیستم در سرعت‌های بالای بزرگراهی بسیار کاربردی است و از برخورد جانبی هنگام تعویض لاین جلوگیری می‌کند.

کروز کنترل

کروز کنترل (Cruise Control) سیستمی است که سرعت خودرو را در یک سطح ثابت نگه می‌دارد و نیاز به فشار مداوم پدال گاز را از بین می‌برد. این سیستم با امکان تنظیم سرعت دلخواه، از خستگی راننده در سفرهای طولانی می‌کاهد. نسخه‌های مدرن‌تر این سیستم که کروز کنترل تطبیقی گفته می‌شود، با استفاده از رادار فاصله با خودروهای جلویی را تنظیم می‌کنند و سرعت را به‌صورت خودکار کاهش یا افزایش می‌دهند که ایمنی را در بزرگراه‌ها بهبود می‌بخشد.

سیستم هشدار ترافیک جلو یا FCTA

سیستم هشدار ترافیک جلو (Forward Collision Traffic Alert یا FCTA) با پایش مسیر جلویی، به راننده در صورت تشخیص خطر برخورد احتمالی هشدار می‌دهد. این سیستم با استفاده از دوربین و رادار، سرعت و فاصله با موانع را تحلیل می‌کند و با هشدار صوتی یا دیداری، راننده را ترغیب به واکنش می‌کند. FCTA معمولاً با AEB ترکیب می‌شود و در ترافیک‌های شلوغ یا هنگام حواس‌پرتی، نقش حیاتی در پیشگیری از تصادفات دارد.

سیستم هشدار برخورد جلو یا FCW

سیستم هشدار برخورد جلو (Forward Collision Warning یا FCW) با استفاده از حسگرها، خطر برخورد با خودرو یا موانع جلویی را شناسایی کرده و به راننده هشدار می‌دهد. این هشدار می‌تواند به‌صورت بوق، لرزش فرمان یا چراغ باشد. FCW به راننده زمان واکنش بیشتری می‌دهد و با کاهش سرعت ناگهانی، از تصادفات زنجیره‌ای در بزرگراه‌ها جلوگیری می‌کند.

نوربالای هوشمند یا IHC

نوربالای هوشمند (Intelligent High Beam Control یا IHC) با استفاده از دوربین، نوربالای خودرو را به‌صورت خودکار مدیریت می‌کند. وقتی خودرویی در جهت مقابل نزدیک شود، نوربالا به‌طور موقت خاموش یا کم‌نور می‌شود تا از خیرگی جلوگیری کند. این سیستم در شب‌های تاریک دید بهتری فراهم می‌کند و نیازی به مداخله دستی راننده ندارد که ایمنی و راحتی را در رانندگی شبانه افزایش می‌دهد.

سیستم دستیار تغییر خط یا LCA

سیستم دستیار تغییر خط (Lane Change Assist یا LCA) با استفاده از رادار و سنسور، هنگام تعویض لاین به راننده کمک می‌کند. اگر خودرو در نقطه کور باشد یا مانعی در لاین جدید وجود داشته باشد، هشدار می‌دهد و گاهی با اعمال نیرو به فرمان، مانع تغییر لاین خطرناک می‌شود. این سیستم در سرعت‌های بالا و در بزرگراه‌ها، از تصادفات جانبی جلوگیری می‌کند و رانندگی را ایمن‌تر می‌کند.

سیستم هشدار خروج از خط یا LDWS

سیستم هشدار خروج از خط (Lane Departure Warning System یا LDWS) با پایش خطوط جاده، به راننده در صورت خروج ناخواسته از لاین هشدار می‌دهد. این سیستم با استفاده از دوربین، انحراف را تشخیص داده و با هشدار صوتی یا لرزش فرمان، راننده را آگاه می‌کند. LDWS به‌ویژه در سفرهای طولانی و هنگام خستگی، از انحراف خطرناک جلوگیری می‌کند و ایمنی را افزایش می‌دهد.

دستیار حفظ حرکت میان خطوط یا LKA

دستیار حفظ حرکت میان خطوط (Lane Keeping Assist یا LKA) فراتر از هشدار عمل کرده و با اعمال نیرو به فرمان، خودرو را در مرکز لاین نگه می‌دارد. این سیستم با استفاده از دوربین و حسگرها، خطوط را تشخیص داده و در صورت انحراف، خودرو را به‌طور خودکار هدایت می‌کند. LKA در سرعت‌های متوسط تا بالا کارآمد است و به کاهش حواس‌پرتی در رانندگی کمک می‌کند.

سیستم هشدار ترافیک عقب یا RCTA

سیستم هشدار ترافیک عقب (Rear Cross Traffic Alert یا RCTA) هنگام حرکت دنده عقب در پارکینگ‌ها، خودروهای در حال حرکت از دو طرف را تشخیص می‌دهد و با استفاده از رادار، اگر خطر برخورد وجود داشته باشد، با هشدار صوتی یا دیداری به راننده اطلاع می‌دهد. این سیستم به‌ویژه در فضاهای شلوغ یا با دید محدود، از تصادفات هنگام دنده‌عقب جلوگیری می‌کند.

سیستم هشدار برخورد عقب یا RCW

سیستم هشدار برخورد عقب (Rear Collision Warning یا RCW) با پایش ترافیک عقب، خطر برخورد از پشت را تشخیص می‌دهد. این سیستم با استفاده از رادار، اگر خودرویی با سرعت بالا نزدیک شود، به راننده هشدار می‌دهد و گاهی ترمز اضطراری را فعال می‌کند.

سیستم دستیار ترافیک یا TJA

سیستم دستیار ترافیک (Traffic Jam Assist یا TJA) برای رانندگی در ترافیک‌های سنگین و توقف-حرکت مکرر طراحی شده است. این سیستم با ترکیب کروز کنترل تطبیقی و دستیار حفظ حرکت میان خطوط، خودرو را به‌طور خودکار هدایت می‌کند و راننده فقط باید فرمان را نگه دارد. TJA در سرعت‌های پایین (زیر ۶۰ کیلومتر بر ساعت) کار می‌کند و خستگی را در ترافیک‌های طولانی کاهش می‌دهد.

سیستم خروج ایمن یا Safe Exit

سیستم خروج ایمن (Safe Exit Assist) از باز شدن درب‌ها هنگام خطر جلوگیری می‌کند. این سیستم با استفاده از سنسورها، اگر دوچرخه‌سوار یا خودرویی در نزدیکی درب باشد، هشدار می‌دهد یا قفل درب را نگه می‌دارد. این سیستم به‌ویژه در شهرها و پارکینگ‌ها، از تصادفات هنگام خروج سرنشینان جلوگیری می‌کند و ایمنی سرنشینان را افزایش می‌دهد.

سیستم تشخیص علائم راهنمایی و رانندگی یا TSR

سیستم تشخیص علائم راهنمایی و رانندگی (Traffic Sign Recognition یا TSR) با استفاده از دوربین، علائم جاده‌ای مانند محدودیت سرعت یا توقف را شناسایی کرده و روی نمایشگر به راننده اطلاع می‌دهد. این سیستم با به‌روز کردن اطلاعات به‌صورت لحظه‌ای، از تخلفات رانندگی جلوگیری می‌کند و به‌ویژه در کشورهای با علائم متنوع، ایمنی و آگاهی را بهبود می‌بخشد.

سیستم پارک خودکار یا APA

سیستم پارک خودکار (Automated Parking Assist یا APA) با استفاده از سنسورها و دوربین‌ها، پارک موازی یا عمود را به‌صورت خودکار انجام می‌دهد. در صورت وجود این سیستم در خودرو، راننده فقط دکمه را فشار می‌دهد و سیستم فرمان، ترمز و گاز را کنترل می‌کند. این فناوری در فضاهای تنگ شهری بسیار مفید است و از آسیب به خودرو یا موانع جلوگیری می‌کند.

سیستم هشدار خستگی راننده یا DDA

سیستم هشدار خستگی راننده (Driver Drowsiness Alert یا DDA) با پایش رفتار راننده (مانند حرکات فرمان یا الگوی چشم‌ها)، خستگی یا حواس‌پرتی را تشخیص می‌دهد. با هشدار صوتی یا دیداری، راننده را به توقف و استراحت ترغیب می‌کند. این سیستم در سفرهای طولانی، از حوادث ناشی از خواب‌آلودگی جلوگیری می‌کند و ایمنی را افزایش می‌دهد.