بیشفرمانی چیست؟
فرمانپذیری خودرو یکی از مهمترین عوامل ایمنی و لذت رانندگی است. در شرایط ایدهآل، وقتی راننده فرمان را میچرخاند، خودرو باید دقیقاً به همان میزان و در همان جهت بچرخد و مسیر دایرهای موردنظر راننده را طی کند اما در برخی شرایط بهخصوص در سرعتهای بالا یا پیچهای تند، خودرو ممکن است کمتر یا بیشتر از دستور راننده بچرخد. وقتی خودرو بیشتر از مقدار مورد انتظار میچرخد و عقب آن به سمت بیرون پیچ لیز میخورد، پدیدهٔ بیشفرمانی (Oversteer) رخ میدهد. برعکس، وقتی خودرو کمتر از مقدار مورد انتظار میچرخد و به سمت بیرون پیچ کشیده میشود، پدیدهٔ کمفرمانی (Understeer) به وجود میآید.
تعریف بیشفرمانی
بیشفرمانی حالتی است که چرخهای عقب زودتر از چرخهای جلو چسبندگی خود را از دست میدهند و عقب خودرو به سمت بیرون پیچ میلغزد. در این وضعیت، حتی اگر فرمان را ثابت نگه دارید، خودرو بیشازحد میچرخد و دماغه آن به سمت داخل پیچ میرود. در پیچهای شدید، اگر بیشفرمانی کنترل نشود، خودرو ممکن است کامل دور خود بچرخد یا اصطلاحاً اسپین کند. خودروهای دیفرانسیل عقب اسپرت بهطور طبیعی تمایل به بیشفرمانی دارند و بسیاری از رانندگان حرفهای این رفتار را لذتبخش میدانند چون با مهارت میتوان از آن برای چرخش سریعتر در پیچها استفاده کرد.
دلایل بروز بیشفرمانی چیست؟
بیشفرمانی زمانی رخ میدهد که بار یا فشار روی محور عقب بیشازحد کم شود یا چسبندگی چرخهای عقب به هر دلیلی کاهش یابد. این اتفاق معمولاً به خاطر وزن زیاد روی محور عقب (مثل موتور عقب در پورشه)، باد کم لاستیکهای عقب، لاستیکهای پهنتر یا چسبندهتر در عقب، ترمزگیری ناگهانی در پیچ که وزن را به جلو منتقل میکند، رها کردن ناگهانی گاز در پیچ که باعث انتقال وزن به جلو میشود، تنظیم نادرست زوایای چرخهای عقب با کمبر منفی زیاد، شتابگیری شدید در پیچ با خودروی دیفرانسیل عقب و حتی بار زیاد در قسمت عقب خودرو است.
راهحل مقابله با بیشفرمانی
برخلاف کمفرمانی که با رها کردن گاز درست میشود، در بیشفرمانی هرگز نباید گاز را کامل رها کنید؛ چون وزن بیشتر به جلو میرود و لغزش عقب شدیدتر میشود. هنگام بروز بیشفرمانی، فرمان را آرام اما قاطع به همان سمتی که عقب خودرو در حال لغزش است بچرخانید و همزمان گاز را ملایم نگه دارید یا کمی اضافه کنید تا وزن به عقب برگردد و چسبندگی بازیابی شود. بهمحض اینکه عقب خودرو شروع به بازگشت کرد، به همان سرعت فرمان را به حالت اولیه برگردانید تا خودرو صاف شود. این تکنیک همان چیزی است که رانندگان رالی برای دریفت زدن و خروج سریع از پیچ استفاده میکنند. در خودروهای مدرن مجهز به سیستم ESP یا سیستم کنترل پایداری یا ESC، سیستم معمولاً با درگیر کردن ترمز چرخها و مدیریت گاز، بیشفرمانی را مهار میکند اما در خودروهای قدیمی، همهچیز به واکنش سریع و درست راننده بستگی دارد.
تفاوت بیشفرمانی و بیشفرمانی
در کمفرمانی، چرخهای جلو زودتر چسبندگی خود را از دست میدهند و خودرو به سمت بیرون پیچ کشیده میشود اما در بیشفرمانی چرخهای عقب زودتر لیز میخورند و عقب خودرو به سمت بیرون پیچ میلغزد؛ در این حالت، خودرو بیشازحد میپیچد و ممکن است دور خود بچرخد.
