کمفرمانی چیست؟
فرمانپذیری خودرو یکی از مهمترین عوامل ایمنی و لذت رانندگی است. در شرایط ایدهآل، وقتی راننده فرمان را میچرخاند، خودرو باید دقیقاً به همان میزان و در همان جهت بچرخد و مسیر دایرهای موردنظر راننده را طی کند اما در برخی شرایط بهخصوص در سرعتهای بالا یا پیچهای تند، خودرو ممکن است کمتر یا بیشتر از دستور راننده بچرخد. وقتی خودرو کمتر از مقدار مورد انتظار میچرخد و تمایل دارد به سمت بیرون پیچ برود، پدیدهٔ کمفرمانی (Understeer) رخ میدهد. برعکس، وقتی خودرو بیشتر از مقدار مورد انتظار میچرخد و عقب آن به سمت بیرون پیچ لیز میخورد، پدیدهٔ بیشفرمانی (Oversteer) به وجود میآید.
تعریف کمفرمانی
کمفرمانی حالتی است که چرخهای جلو زودتر از چرخهای عقب چسبندگی خود را از دست میدهند و دیگر نمیتوانند خودرو را در مسیر دایرهای موردنظر نگه دارند. در این وضعیت، حتی اگر فرمان را بیشتر بچرخانید، خودرو بهجای چرخش بیشتر، مستقیمتر حرکت میکند و به سمت بیرون پیچ کشیده میشود. در این حالت، راننده احساس میکند چرخها نمیپیچند. در پیچهای شدید، دماغه خودرو به سمت گاردریل یا خارج جاده میرود و خودرو تمایلی به پیچیدن ندارد.
دلایل بروز کمفرمانی چیست؟
کمفرمانی معمولاً زمانی رخ میدهد که فشار یا بار روی محور جلو بیشازحد باشد یا چسبندگی چرخهای جلو به هر دلیلی کاهش یابد. این اتفاق میتواند به خاطر وزن زیاد روی محور جلو (مثل موتور سنگین در خودروهای دیفرانسیل جلو)، باد زیاد لاستیکهای جلو، ساییدگی یا کیفیت پایین لاستیکهای جلو، سرعت بیشازحد در پیچ، شتابگیری ناگهانی در حین پیچ که باعث انتقال وزن به عقب میشود، تنظیمات نامناسب سیستم تعلیق (مثل فنربندی خیلی سفت در جلو) و میزان فرمان نادرست (کمبر منفی کم یا زیاد) باشد. ترکیب چند مورد از این عوامل، کمفرمانی را شدیدتر میکند. همچنین این مشکل در خودروهای دیفرانسیل جلو بیشتر بروز پیدا میکند.
راهحل مقابله با کمفرمانی
وقتی احساس کردید خودرو دچار کمفرمانی شده و به سمت بیرون پیچ کشیده میشود، هرگز فرمان را بیشتر نچرخانید چون فقط لاستیکها را بیشتر قفل میکند. بهترین کار این است که گاز را آرام رها کنید یا حتی کمی ترمز کنید تا وزن به سمت جلو منتقل شود و چسبندگی چرخهای جلو برگردد. همزمان فرمان را کمی به سمت بیرون پیچ تا خودرو دوباره در مسیر بیفتد. در خودروهای مجهز به ESP، سیستم معمولاً با درگیر کردن ترمز چرخ داخلی پیچ، کمفرمانی را اصلاح میکند.
تفاوت کمفرمانی و بیشفرمانی
در کمفرمانی، چرخهای جلو زودتر چسبندگی خود را از دست میدهند و خودرو به سمت بیرون پیچ کشیده میشود اما در بیشفرمانی چرخهای عقب زودتر لیز میخورند و عقب خودرو به سمت بیرون پیچ میلغزد؛ در این حالت، خودرو بیشازحد میپیچد و ممکن است دور خود بچرخد. بیشفرمانی برای راننده حرفهای لذتبخش و قابلکنترل است اما برای راننده معمولی بسیار خطرناک و غافلگیرکننده خواهد بود. به همین دلیل خودروسازان معمولاً خودروهای عادی و خصوصاً مدلهای دیفرانسیل جلو را عمداً با کمی کمفرمانی طراحی میکنند تا در شرایط بحرانی، توسط رانندگان معمولی هم قابلکنترل باشد.
