کارتل روغن در خودرو چیست؟
کارتل روغن یا کارتر روغن، محفظه‌ای فلزی است که در پایین‌ترین قسمت بلوک سیلندر موتور قرار می‌گیرد و به‌عنوان مخزن روغن عمل می‌کند. این قطعه معمولاً از فولاد، آلومینیوم یا چدن ساخته می‌شود و با پیچ و مهره به شاسی متصل است. کارتل، روغن را ذخیره می‌کند و در فرآیند روغن‌کاری موتور نقش کلیدی دارد. روغن پس از گردش در قطعات متحرک موتور (مانند پیستون‌ها، میل‌لنگ و سوپاپ‌ها)، به کارتل برمی‌گردد و از آنجا توسط پمپ روغن دوباره به گردش درمی‌آید.
وظیفه کارتل روغن در موتور
اصلی‌ترین وظیفه کارتل، ذخیره روغن موتور است. وقتی موتور خاموش است، روغن به دلیل جاذبه زمین به کارتل می‌ریزد و آماده گردش مجدد می‌شود. این محفظه مانند یک مخزن عمل می‌کند و حجم کافی روغن (معمولاً ۴ تا ۷ لیتر بسته به موتور) را نگه می‌دارد تا پمپ روغن بتواند آن را به قطعات برساند. دومین وظیفه کارتل، خنک کردن روغن است. روغن پس از جذب گرمای موتور، به کارتل برمی‌گردد و با تماس با دیواره‌های سرد آن، گرما را از دست می‌دهد. این فرآیند تبادل حرارتی، روغن را برای گردش بعدی آماده می‌کند و از داغ شدن بیش‌ازحد و اکسیداسیون آن جلوگیری می‌نماید. وظیفهٔ سوم، محافظت از میل‌لنگ و شاتون است. کارتل روغن مانند سپری عمل می‌کند و از نفوذ آب، گردوغبار یا ضربات خارجی (مانند دست‌اندازها) به قطعات حساس موتور جلوگیری می‌کند. علاوه بر این، کارتل روغن به‌عنوان بخشی از سیستم تهویه کارتر عمل می‌کند و گازهای فشار داخل موتور از طریق سوپاپ PCV به کارتل هدایت می‌شوند و از آنجا به منیفولد بازمی‌گردند که آلایندگی را کاهش می‌دهد.
انواع کارتل روغن
کارتل روغن به دو نوع اصلی شامل کارتل تر و کارتل خشک تقسیم می‌شود که هرکدام بر اساس نیازهای عملکردی متفاوت طراحی شده‌اند. کارتل تر (Wet Sump) رایج‌ترین نوع است و در بیشتر خودروهای سواری و تجاری استفاده می‌شود. در این نوع، کارتل روغن به‌عنوان مخزن اصلی عمل می‌کند و روغن مستقیماً در آن جمع می‌شود. پمپ روغن از کف کارتل روغن را می‌کشد و به موتور می‌فرستد. این طراحی ساده، ارزان و قابل‌اعتماد است و برای رانندگی روزمره ایده‌آل است اما در سرعت‌های بالا یا شتاب‌گیری‌های شدید، روغن ممکن است به دلیل نیروی گریز از مرکز از پمپ دور شود و موتور خشک کار کند.
کارتل خشک (Dry Sump) پیشرفته‌تر است و در خودروهای اسپرت، مسابقه‌ای یا با عملکرد بالا به کار می‌رود. در این سیستم، کارتل روغن کوچک است و فقط نقش گذرگاه دارد؛ روغن به مخزن جداگانه‌ای که معمولاً در بالای موتور قرار دارد پمپاژ می‌شود. پمپ‌های مکش اضافی، روغن را سریع جمع‌آوری می‌کنند و خنک‌کاری بهتری فراهم می‌آورند. این نوع از کارتل، مرکز ثقل پایین‌تری ایجاد می‌کند و در شرایط سخت (مانند آفرود یا پیست) از کمبود روغن در موتور جلوگیری می‌کند اما پیچیده‌تر و گران‌تر است. هر نوع کارتل روغن بر اساس حجم، جنس و طراحی پمپ انتخاب می‌شود.
مقایسه انواع کارتل روغن
| نوع کارتل روغن | ویژگی‌ها | مزایا | معایب |
| کارتل تر (Wet Sump) | مخزن اصلی روغن در پایین موتور، پمپ ساده، حجم ۴–۷ لیتر | ساده، ارزان، نگهداری آسان؛ مناسب رانندگی روزمره | در سرعت بالا ممکن است روغن از پمپ دور شود؛ حساس به ضربه |
| کارتل خشک (Dry Sump) | مخزن جداگانه، پمپ‌های مکش اضافی، حجم کوچک در کارتل | خنک‌کاری بهتر، مرکز ثقل پایین، عملکرد در شرایط سخت | پیچیده، گران، نیاز به نگهداری بیشتر؛ مناسب مسابقه‌ای |
